Bardzo ważnym elementem w ochronie zdrowia Naszych czworonogów jest profilaktyka przeciwko pasożytom zewnętrznym, w tym kleszczom.
Kleszcze mogą być nosicielami wielu niebezpiecznych patogenów i podczas żerowania na zwierzęciu pojawia się znaczne ryzyko przeniesienia chorób, zwanych wektorowymi.
Należy pamiętać, że w Polsce sezon na kleszcze występuje od marca do listopada. Kleszcze najczęściej bytują w trawach, niskich gałęziach drzew (maksymalna wysokość na jaką są w stanie się wspinać to 120-150 cm) zarówno w środowisku miejskim jak i podmiejskim.
Istnieje wiele rodzajów preparatów chroniących zwierzęta przed inwazją kleszczy. Różnią się one sposobem podania i długością działania:
- preparaty typu spot on czyli „wylewane na skórę” – czas działania do 4 tygodni
- tabletki do żucia ( tylko dla psów) – w zależności od preparatu czas działania waha się od 4 tygodni do 3 miesięcy
- obroże – czas działania do 8 miesięcy w zależności od rodzaju obroży.
Poniżej przedstawione zostały najważniejsze choroby wektorowe.
BABESZJOZA wywoływana przez pierwotniaka Babesia canis canis. Choroba ma charakter sezonowy, obejmujący okres od kwietnia do listopada z dwoma szczytami występowania, przypadającymi na kwiecień/maj i wrzesień/październik. Wektorem przenoszącym chorobę są kleszcze – aby doszło do przeniesienia patogenu, kleszcz musi żerować na zwierzęciu minimum 2-3 dni. Okres inkubacji ( czyli czas od zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów choroby) wynosi 4-6 dni. Babesia atakuje erytrocyty (czerwone krwinki) prowadząc do rozwoju niedokrwistości, a w cięższych przypadkach do dysfunkcji wielonarządowej. Objawy choroby są mało specyficzne i obejmują apatię, gorączkę, odwodnienie, czasami na początku choroby mogą pojawić się wymioty i biegunka.
BORELIOZA (Choroba z Lyme) wywoływana przez bakterię Borrelia burgdorferi sensu lato. Wektorem przenoszącym chorobę są kleszcze – aby doszło do przeniesienia patogenu czas żerowania kleszcza musi wynieść ok 24h. U psów najczęściej choroba ma przebieg bezobjawowy. W przypadku pojawienia się objawów, co ma zazwyczaj miejsce po 2-5 miesiącach od zakażenia, można zaobserwować apatię, gorączkę, pogorszenie apetytu. U psów choroba głównie przebiega w postaci stawowej – obrzęk i bolesność jednego lub kilku stawów, najczęściej stawu nadgarstkowego i stępu. Mogą również pojawić się objawy ze strony układu nerwowego w postaci zmiany zachowania zwierzęcia, ataków padaczkowych lub jednostronnego porażenia nerwów twarzowych oraz uogólnione powiększenie węzłów chłonnych. Do ras psów, najbardziej wrażliwych na zakażenie zalicza się labradory, golden retrievery, rottweilery. U kotów natomiast nie odnotowano przypadków choroby.
ANAPLAZMOZA – choroba powodowana przez dwa rodzaje patogenów – Anaplasma phagocytophilum i Anaplasma platys przenoszone podczas 36-48h żerowania kleszcza.
Pierwsza bakteria atakuje neutrofile (najliczniejszą grupę białych krwinek układu odpornościowego) upośledzając ich działanie. W niektórych przypadkach przebieg choroby nie jest związany z objawami klinicznymi lub po 1-2 tygodniach od zakażenia może pojawić się:gorączka, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, rzadziej wymioty, biegunka, bóle stawów i kaszel.
Druga z nich atakuje trombocyty (płytki krwi), czego efektem jest spadek ich liczby mający charakter cykliczny (zmniejszenie ilości trombocytów co 7-14 dni i powrót do normy po 3-4 dniach). Choroba może mieć charakter bezobjawowy lub pojawi się gorączka (o charakterze cyklicznym – wzrost temperatury ciała pojawia się co 1-2 tygodnie i następnie po 3-4 dniach wraca do normy), apatia, spadek apetytu i masy ciała, dodatkowo powiększenie węzłów chłonnych, bladość błon śluzowych, wybroczyny w tkance podskórnej i na błonach śluzowych, krwawienie z nosa i odbytu.
DIROFILARIOZA – choroba wywoływana przez pasożyta o nazwie Dirofilaria immitis należącego do nicieni. Wektorem patogenu są komary. Choroba najczęściej występuje w rejonach tropikalnych. W Polsce pojawia się bardzo rzadko – pierwszy przypadek dirofilariozy u psów rozpoznano w 2014r. we Wrocławiu. Rozwój pasożyta w organizmie trwa około 6 miesięcy. Dorosłe pasożyty, których długość może dochodzić do 30 cm umiejscawiają się w sercu.
Objawy uzależnione są od ilości tych nicieni. U psów w przypadku obecności tylko pojedynczych osobników objawy mogą być słabo wyrażone. Natomiast przy silnej inwazji pierwszym objawem będzie nietolerancja wysiłkowa, czyli szybsze męczenie się psa w trakcie zabawy czy częste przystawanie na spacerach. Nietolerancji wysiłkowej towarzyszy zazwyczaj przewlekły kaszel i osłabienie. U kotów choroba nie ma typowych objawów. Występuje jedynie kaszel i przyspieszenie oddechów.
LEISZMANIOZA – choroba wywoływana przez pierwotniaka Leishmania infantum , przenoszona jest przez owady – muchówki. Choroba występuje w krajach, gdzie średnia temperatura w ciągu roku nie spada poniżej 16oC ( Basen Morza Śródziemnego, Ameryka Południowa, Bliski Wschód). Do najbardziej wrażliwych ras psów należą owczarek niemiecki, doberman, rottweiler, bokser, cocker spaniel. Występują również psy naturalnie odporne na zarażenie, jak podenco z Ibizy. Od zarażenia do wystąpienia objawów może minąć nawet kilka lat. U psów najczęściej występuje postać skórna choroby – w miejscach najbardziej wrażliwych na ukąszenia (nos, czubki uszu i brzuch) pojawiają się pęcherzyki, owrzodzenia i wyłysienia. Następnie dochodzi do złuszczenia się skóry. Oprócz wyżej wymienionych mogą pojawić się: osłabienie, krwawienie z nosa, zanik mięśni, zapalenie stawów, zapalenie oczu.